Trong những ngày gần đây, giới hoạt động báo chí ở Việt Nam bồn chồn lo lắng trước tình trạng, hàng loạt các tờ báo nổi tiếng như VietnamNet, Dân trí… đang nháo nhào đi “tìm bố” – tức tìm các cơ quan chủ quản của nhà nước để nương thân.
Cụ thể, báo VietnamNet sẽ chuyển về phục vụ cho Bộ Dân tộc và Tôn giáo mới thành lập, cũng như báo Dân Trí, nay lại về đầu quân với Bộ Nội vụ…
Giới báo chí cho rằng, mỗi lần chuyển cơ quan chủ quản là một lần vật lộn với việc tái cấu trúc tòa báo, với cắt giảm về nhiều mặt.
VietnamNet – một tờ báo từng nắm giữ vai trò hàng đầu trong hệ thống báo chí nhà nước với nhiều lĩnh vực đa dạng từ chính trị, kinh tế, công nghệ đến giải trí. Nhưng giờ đây, vì “lụy tiền” nên đã buộc phải thu mình vào một góc hẹp, để tuyên truyền cho chính sách Dân tộc và Tôn giáo.
Khó khăn không chỉ là như vậy, mới đây VietnamNet khi về dưới trướng của Bộ này, ngay lập tức phải “gỡ bỏ” các bài viết liên quan đến các bê bối của tân Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, khi còn là Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh Xã hội, từng bị Thủ tướng thi hành kỷ luật do những vi phạm trong công tác lãnh đạo, quản lý.
Chưa hết, các thương hiệu báo chí nổi tiếng một thời như VietnamNet, VnExpress, Dân Trí… nay về với “chủ mới” thì nội dung buộc phải đổi thay, có khi khác hẳn hoàn toàn với tiêu chí trước đây.
Trước thực trạng như vừa kể, nhà báo Nguyễn Thông đã cảm thán chua cay, “Báo chí quốc doanh đang thở hắt những tàn hơi cuối cùng trong giây phút định mệnh không tránh khỏi. Dù nhà cầm quyền có cố gượng quy hoạch báo chí, vực cho nó sống sót để làm nhiệm vụ của Ban Tuyên giáo”.
Những khó khăn kể trên hoàn toàn xuất phát từ nguyên nhân nhà nước Việt Nam độc quyền, và kiểm soát hoàn toàn báo chí. Đây chính là lý do, lâu nay, truyền thông quốc tế đánh giá hệ thống báo chí của nhà nước Việt Nam, dù đến khoảng 800 cơ quan các thể loại, nhưng chỉ có duy nhất một Tổng Biên tập. Đó là, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương.
Công luận đặt câu hỏi, tại sao trong công tác tinh gọn hệ thống báo chí đang diễn ra tích cực như hiện nay? Tổng Bí thư Tô Lâm và ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam không mạnh dạn cho phép các tờ báo lớn, có thương hiệu được quyền tự chủ về mặt tài chính – tức kinh doanh báo chí, trên cơ sở các quy định của nhà nước.
Theo giới chuyên gia, việc nhà nước Việt Nam cho phép các cơ quan báo chí tự kinh doanh báo chí, dựa trên các quy định của Nhà nước, mang lại nhiều ý nghĩa quan trọng. Điều đó, sẽ tăng cường tính chủ động và sáng tạo của các cơ quan báo chí, đồng thời giảm gánh nặng ngân sách của nhà nước.
Đặc biệt, trong bối cảnh báo chí hiện nay đang phải cạnh tranh khốc liệt với mạng xã hội, và các phương tiện truyền thông khác. Đồng thời, bắt buộc các cơ quan báo chí cần nâng cao chất lượng nội dung để tồn tại và phát triển.
Vào tháng 6/2016, Đại tá nhà báo Nguyễn Như Phong, nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Công an Nhân dân, khi đó là Tổng Biên tập báo Năng Lượng Mới (Petrotimes), đã có bài viết “Nghề phóng viên là phải như con chó ấy”. Trong bài, tác giả Nguyễn Như Phong đã so sánh nghề phóng viên với những phẩm chất như của loài chó, phải trung thành, nhạy bén và tận tụy.
Quan điểm vừa kể của Đại tá Phong đã gây tranh cãi lớn trên mạng xã hội. Và một kết cục không thể tránh khỏi, đến tháng 10/2016, ông Nguyễn Như Phong bị cách chức Tổng Biên tập Petrotimes, và bị thu hồi thẻ nhà báo với lý do “để xảy ra những sai phạm trong hoạt động báo chí”.
Những điều vừa kể cho thấy rằng, trong một thể chế chính trị độc đảng toàn trị như ở Việt Nam, giới truyền thông báo chí có “tự nguyện” trung thành với Đảng như một con chó cũng chưa được yên.
Trà My – Thoibao.de
